ស្វែងយល់ពីកិច្ចសន្យាការងារ

កុងត្រាការងារ (Contract) គឺជាកិច្ចសន្យា ដែលបង្កើតឲ្យមានការទាក់ទងគ្នា រវាងបុគ្គលិក ឬកម្មករ ជាមួយនឹងនាយកក្រុមហ៊ុន ឬថៅកែសហគ្រាស។ កិច្ចសន្យានេះ ត្រូវស្ថិតក្រោមវិធានច្បាប់ ដោយ​គូភាគីអាចធ្វើទៅតាមទម្រង់បែបបទនានា​នៃទម្លាប់បាន។ កិច្ចសន្យានេះ អាចធ្វើជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ឬដោយមាត់ទទេ គឺមាន​អនុភាពដូចគ្នា។ ជាកិច្ចបន្ទាប់ខ្ញុំសូមពន្យល់ពាក្យគន្លឹះដែលប្រើក្នុងអត្ថបទនេះជាមុនសិន៖ 

និយោកជក= អ្នក​ដឹក​នាំ, អ្នក​បង្គាប់ ​ឬ ​ប្រើ​ឲ្យ​គេ​ធ្វើ​ការ​ងារ​ផ្សេង​ៗ ឬ​ហៅបានថា នាយកក្រុមហ៊ុន ​។

និយោជិត = អ្នក​ដែល​គេ​ប្រើ​ឲ្យ​ធ្វើ​ការ; បុគ្គលិក​ កូន​ឈ្នួល; ភ្នាក់ងារ​ ដែល​ធ្វើ​ការ​ក្រោម​បង្គាប់​ចៅហ្វាយ​នាយ​ក្នុង​គ្រឹះស្ថាន​ឯកជន ​ឬ ​ក្នុង​ក្រសួង​រាជការ​។ 

តើគេបង្កើតកិច្ចសន្យាការងារដើម្បីអ្វី? 

ជារួមគេបង្កើតកិច្ចសន្យាមួយ ដើម្បីធានាផលប្រយោជន៍គ្នាទៅវិញ ទៅមក រវាងនិយោជិត និងនិយោជក។ មានន័យថា បើភាគីខាងណា មិនអនុវត្តកាតព្វកិច្ចទេ នោះគេអាចចាត់វិធានការទៅតាមផ្លូវច្បាប់បាន។ ទោះបើកិច្ចសន្យានោះ ធ្វើដោយមាត់ទទេក្ដី ត្រូវចាត់ទុកដូចជាមានការព្រមព្រៀងគ្នាដូច្នេះដែរ ដោយអនុវត្តទៅតាមលក្ខខណ្ឌ ដែលមានចែង ក្នុងបទបញ្ជាការងារ ទោះបីជាមិនមានបញ្ជាក់ច្បាស់លាស់ក៏ដោយ។ គ្មាននរណាម្នាក់ អាចបង្ខិតបង្ខំឲ្យយើងចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចសន្យា ដោយខ្វះឆន្ទៈផ្ទាល់ខ្លួនបានឡើយ។ និយោជក ឬនាយកក្រុមហ៊ុន មិនអាចកំណត់ថិរវេលា លើសរយៈពេល ២ឆ្នាំបានទេ ចំពោះកិច្ចសន្យាការងារលើបុគ្គលិកម្នាក់ៗ តែកិច្ចសន្យានេះ អាចបន្ត ឬ ធ្វើសារជាថ្មីបាន នៅពេលកិច្ចសន្យាចាស់ផុតរយៈពេលកំណត់។ ក្រៅពីម៉ោងធ្វើការ កម្មករ និយោជិត ឬបុគ្គលិក អាចធ្វើការងារផ្សេងបាន ដែលមិនប្រណាំងប្រជែងនឹងសហគ្រាស ឬ ក្រុមហ៊ុនខ្លួន។ ត្រូវចាត់ទុកជាមោឃៈ​ដោយពេញច្បាប់ នូវ​លក្ខខណ្ឌណាមួយនៃកិច្ចសន្យា ដែលហាមឃាត់ បុគ្គលិក មិនឲ្យធ្វើការងារផ្សេង ឬសកម្មភាពអ្វីមួយ បន្ទាប់ពីកិច្ចសន្យានោះបានផុតរលត់ទៅ។

និយោជក ឬនាយកក្រុមហ៊ុនត្រូវធ្វើអ្វីខ្លះ នៅពេលចុះកិច្ចសន្យា?

នៅពេលចុះកិច្ចសន្យា និយោជក ត្រូវជូនដំណឹងដល់និយោជិត ឲ្យបានច្បាស់អំពីចំណុចសំខាន់ៗ ក្នុងកិច្ចសន្យា ដែល​មិនអាចបន្លំ ឬលាក់លៀម​បាននោះ​ទេ។ បើសិនជាកិច្ចសន្យាការងារនោះ មានថិរវេលាកំណត់ នយោជក ត្រូវធ្វើជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ បើមិនធ្វើទេ ​នោះកិច្ចសន្យានឹងក្លាយជាកិច្ចសន្យាគ្មានកំណត់វេលា មានន័យថានិយោជិត ឬបុគ្គលិក អាចបន្តធ្វើការនៅគ្រឹះស្ថាន ឬក្រុមហ៊ុន ដោយគ្មានកំណត់វេលា។ 

អ្វីទៅជាបុគ្គលិកបណ្ដែត ក្នុងកិច្ចសន្យាការងារ?

ជាទូទៅ នៅពេលបុគ្គលិក ទើបចូលធ្វើការថ្មី នាយកក្រុមហ៊ុន ត្រូវ​ទុករយៈពេល ៣ខែយ៉ាងតិច ឬលើសពីនេះ សម្រាប់សាកល្បងបុគ្គលិក។ ពលរដ្ឋខ្មែរហៅថា«បុគ្គលិកបណ្ដែត» ប៉ុន្តែការធ្វើបែបនេះ គឺនៅមិនទាន់ត្រឹមត្រូវគ្រប់គ្រាន់តាមច្បាប់នៅឡើយទេ។ យោងតាម​មាត្រា ៦៨ នៃ«ច្បាប់ស្ដីពីការងារ» ឆ្នាំ ១៩៩៧ បានកំណត់ថា៖ ត្រូវទុករយៈពេល ១ ខែសម្រាប់បុគ្គលិកធម្មតា, រយៈពេល ២ខែ សម្រាប់បុគ្គលិកជំនាញ និង ៣ខែ សម្រាប់និយោជិត។ តែក្នុងករណីជាក់ស្ដែង គេឃើញក្រុមហ៊ុនមួយចំនួន មិនបានកំណត់រយៈពេល​ ទៅតាមច្បាប់ឲ្យគ្រប់ជ្រុងជ្រោយឡើយ។ ក្នុងកំឡុងពេលសាកល្បង សោយហុយទៅមកសម្រាប់កម្មករ និយោជិត​ ត្រូវស្ថិតក្នុងបន្ទុកនិយោជកខាងក្រុមហ៊ុនទាំងអស់។

តើគេអាចព្យួរកិច្ចសន្យាការងារជាបណ្ដោះអាសន្នបានទេ?

កិច្ចសន្យាការងារ អាចព្យួបានដោយអនុវត្តទៅតាមលក្ខខណ្ឌដូចជា៖ អវត្តមាននៃកម្មករ និយោជិត បុគ្គលិក ពេលមានជំងឺ ដែលថិរវេលាកំណត់ត្រឹម ៦ខែ ប៉ុន្តែអាចពន្យារហូតដល់មានអ្នកមកជំនួស។ វេលានៃការចូលបំពេញការងារ នឹងត្រូវបានលើកលែងក្នុងពេលមានគ្រោះថ្នាក់ការងារ ឬមានជំងឺក្នុងវិជ្ជាជីវៈ។ ក្នុងឳកាសឈប់សម្រាកនេះ និយោជក ក៏​ត្រូវគិតប្រាក់ឈ្នួល និងថ្លៃធ្វើដំណើរសម្រាប់និយោជិតផងដែរ។ និយោជក អាចបញ្ចប់ការព្យួរកិច្ចសន្យាបាន លុះត្រាណាតែវេលានៃកិច្ចសន្យា បានហួសកាលកំណត់ និងមានការជូនដំណឹងជាមុន។

តើគូភាគី អាច​រំលាយកិច្ចសន្យាមុនពេលកំណត់បានទេ?

មាត្រា ៧៣ នៃច្បាប់ការងារ បានចែងថា៖ កិច្ចសន្យាការងារ ដែលមានថិរវេលាកំណត់ ត្រូវផុតរលត់តាមធម្មតានៅពេលកាលកំណត់មកដល់។ ប៉ុន្តែកិច្ចសន្យានេះ អាចរំលាយមុនកាលកំណត់តាមការព្រមព្រៀងរបស់ភាគីទាំងសងខាងបាន។ ការរំលាយកិច្ចសន្យា ដោយឆន្ទៈរបស់ថៅកែ ឬ នាយកក្រុមហ៊ុន តែឯកឯង មុនកាលកំណត់ និយោជិត ឬបុគ្គលិក អាចប្ដឹងទាមទារជំងឺចិត្ត ដែលមានចំនួនយ៉ាងតិចស្មើនឹងប្រាក់ឈ្មួល ដែលកម្មករនិយោជិត ត្រូវបានទទួលរហូតដល់ចប់កិច្ចសន្យា។ បើសិនជានិយោជិត ឬ បុគ្គលិក ចង់លាឈប់ពីការងារខ្លួន ត្រូវជូនដំណឹងទៅនិយោជក ឬនាយកក្រុមហ៊ុន ១០ថ្ងៃមុន ចំពោះកិច្ចសន្យាមានថិរវេលាលើសពី ៦ខែ។ រយៈពេលជូនដំណឹងនេះ ត្រូវកំណត់ ១៥ថ្ងៃ ចំពោះកិច្ចសន្យាការងារ មានថិរវេលាលើសពី ១ឆ្នាំ។ នៅពេលបញ្ចប់កិច្ចសន្យា និយោជក ត្រូវផ្ដល់ឲ្យបុគ្គលិក កម្មករ នូវប្រាក់បំណាច់ ដែលសមាមាត្រនឹងប្រាក់ឈ្នួលផងដែរ។ បើគ្មានការកំណត់ណាមួយទេ ប្រាក់បំណាច់នេះ យ៉ាងតិចត្រូវស្មើនឹង ៥% នៃប្រាក់ឈ្នួលដែលកម្មករនិយោជិត បុគ្គលិក បានបើក ក្នុងរយៈពេលនៃកិច្ចសន្យា។ គ្រប់ករណីនៃការរំលាយកិច្ចសន្យាការងារ បុគ្គលិក ឬនិយោជិត អាចតម្រូវឲ្យនិយោជកចេញវិញ្ញបនប័ត្រ បញ្ជាក់ការងារដល់ខ្លួនបាន។

តើគេត្រូវចែងពីអ្វីខ្លះ នៅ​ក្នុងកិច្ចសន្យាការងារ?

ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​នៅ​សាកលវិទ្យាល័យ​ច្បាប់​មួយ​ដ៍​ល្បី លោក​មេធាវី អ៊​ន ហ៊ីង មានប្រសាសន៍ថានៅក្នុងកិច្ចសន្យាការងារ គេត្រូវចែងអំពី៖ លក្ខខណ្ឌការងារ កម្មវត្ថុនៃការបំពេញមុខងារ តម្លៃនៃប្រាក់ឈ្នួល និង​ពេលវេលានៃការងារ។

លោកមេធាវី អ៊ន ហ៊ីង ៖ «ចឹងកិច្ចសន្យាហ្នឹង គេសម្ដៅទៅលើ ខ្លឹមសារ លក្ខខណ្ឌការងារ និងតម្លៃ ចឹងលក្ខខណ្ឌការងារមានន័យថាការងារយើងធ្វើអី ធ្វើការម៉ោងណាយ៉ាងម៉េច? ខ្លះធ្វើវេនយប់ ខ្លះធ្វើវេនថ្ងៃ ចឹងយើងដាក់ទៅថាលក្ខខណ្ឌការងារតម្លៃយ៉ាងមិច? សំខាន់កន្លែងហ្នឹង និយាយជារួម»។

បើសិនជាកិច្ចសន្យាធ្វើត្រឹមផ្ទាល់មាត់ បើ​មានករណីវិវាទ តើគេត្រូវដោះស្រាយបែបណា?

លោកមេធាវីបន្តថា បើនិយោជក ឬនាយកក្រុមហ៊ុន ទទួលយកលក្ខខណ្ឌការងារផ្ទាល់មាត់ ដោយមិនចែងជាលាយលក្ខណ៍អក្សរទេ នោះច្បាប់បានកំណត់ថា នឹងក្លាយទៅជាកិច្ចសន្យាដែលគ្មានថិរវេលាកំណត់។ ដូច្នេះ បើសិនជានិយោជក ចង់បញ្ឈប់បុគ្គលិក ខាងក្រុមហ៊ុន ចាំបាច់ត្រូវអនុវត្តទៅតាមគោលការណ៍ច្បាប់ ដូចបុគ្គលិកដែលមានកិច្ចសន្យាជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ​ដែរ រួមមានដូចជា ការជូនដំណឹង អមជាមួយកំហុសនៃការបញ្ឈប់។ តែប្រសិន​បើ​​គ្មានកំហុសទេ នយោជក ឬក្រុមហ៊ុន ត្រូចេញសំណងខូតខាតនៃអត្ថប្រយោជន៍ទៅបុគ្គលិកវិញតាមលក្ខខណ្ឌការងារ។

តើកិច្ចសន្យាការងារ តម្រូវឲ្យមានមេធាវី ឬ មានសាក្សី ទេ?

លោកមេធាវីបន្ថែមថា ច្បាប់មិនតម្រូវឲ្យមានភាគីទី ៣ ដឹងឮទេ គឹមានតែ បុគ្គលិក និងនាយកក្រុមហ៊ុន គ្រប់គ្រាន់ហើយ។ សំខាន់គឺមានស្នាមមេដៃ ឬហត្ថលេខាទទួលស្គាល់។

ប្រសិនបើ និយោជក ឬនាយកក្រុមហ៊ុន ធ្វើផ្ទុយ​នឹងច្បាប់ តើត្រូវចាត់វិធានការដូចម្ដេច?

ក្នុងករណីភាគីខាងក្រុមហ៊ុនអនុវត្តផ្ទុយនឹងច្បាប់ កម្មករ បុគ្កលិក អាចប្ដឹងដើម្បីទាមទារសំណងនៃការខូចខាត ទៅតាមចំនួនថ្ងៃនៃវេលាធ្វើការ។ ហើយ​ស្ថាប័នដែលអាចដោះស្រាយបានរួមមាន ក្រសួងការងារ ក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្ដាល ឬតុលាការ។

សរុបមកឆ្លងកាត់ការបកស្រាយតាមមាត្រានៃអង្គហេតុច្បាប់ និងអនុសាសន៍របស់​មេធាវីជំនាញ​ យើងឃើញថាកិច្ចសន្យាការងារ គឺមានចំណងទាក់ទងយ៉ាងសំខាន់ជាមួយនឹងក្រុមហ៊ុន ទោះបីជាកិច្ចសន្យានោះ ធ្វើជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ឬផ្ទាល់មាត់ក្ដី​។ ដូច្នេះ ដើម្បីជៀសវាងនូវវិវាទ ដែលអាចកើតឡើងជាយថាហេតុ គូភាគី ត្រូវបង្កើនការយកចិត្តទុកដាក់ និង​ស្វែងយល់ឲ្យ​ច្បាស់ អំពីចំណុចផ្សេងៗ ដែលមានចែងក្នុងកិច្ចសន្យា មុនពេលផ្តិតមេដៃ ឬចុះហត្ថលេខាទទួល៕