មេដឹកនាំផ្តាច់ការ តែងតែត្រូវបាន​ថ្កោលទោសដោយកំហឹងពលរដ្ឋ

ក្រោយការបិទបញ្ចប់ទៅនៃសង្គ្រាមត្រជាក់ឆ្នាំ ១៩៩១ ពិភពលោក នៅតែមិនទាន់បានស្គាល់សន្តិភាពបរិបូណ៍នៅឡើយទេ។ ដោយសារតែមានជនផ្ដាច់ការជាច្រើននាក់ នៅបន្តក្ដាប់អំណាចយ៉ាងពេញដៃ ទាំងនៅតំបន់មជ្ឈឹមបូព៌ា និងតំបន់អាស៊ី។ មេដឹកនាំផ្ដាច់ការទាំងនោះ តែងតែអះអាងប្រាប់ពលរដ្ឋថា មានតែខ្លួនទេ ដែលអាចកាន់ចង្កូតនាវានាំវាសនាប្រទេសជាតិឆ្ពោះទៅមុខបាន ហើយបើអត់ពីខ្លួនទៅ ប្រទេសមុខជា កើតសង្គ្រាម កើតការចលាចលនានា ឬកើតកលយុគ ពេញស្រុកជាក់ជាមិនខាន។

ដោយមានហេតុផលជាច្រើនបែបនេះហើយ បានជាមេដឹកនាំផ្តាច់ការ មិនងាយនឹងប្រគល់អំណាច ទៅឲ្យ​ក្រុមបុគ្គលផ្សេងឡើយ។ ដើម្បីជាមធ្យោបាយការពាររបបដែលខ្លួនដឹកនាំ គេតែងតែសង្កេតឃើញថា ជនផ្ដាច់ការ ច្រើនប្រើវិធីបីយ៉ាង៖

១. គ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធតុលាការ ដើម្បីកម្ចាត់ជនណាដែលមាននិន្នាការប្រឆាំង ទាមទារសិទ្ធិសេរីភាព ឬចង់ផ្លាស់ប្ដូរ សង្គម។

២. អូសទាញកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ មកធ្វើជាខែលរក្សាអំណាច ដើម្បីបាញ់សម្លាប់ជនណា ដែលហ៊ានរិះគន់ការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាល។

៣. បង្កើតបក្សពួក និងរក្សាបក្សពួកនោះ ឱ្យស្តិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន។ ហើយជារឿយៗ ការបង្កើតបក្សពួក បានពូនជាក្រុម ផ្តុំជាបណ្តាញ ជាហេតុបណ្តាលឱ្យមានអំពើពុករលួយកើនមានច្រើន។ ហើយមេដឹកនាំផ្តាច់ការខ្លះទៀត បង្កើតឱ្យការរើសអើងវណ្ណៈក្នុងសង្គមផងដែរ។

ដើម្បីធ្វើជាករណីសិក្សា ពីមេដឹកនាំផ្តាច់ការ​ គេអាច​​ពិនិត្យមើលមេដឹកនាំទាំងពីរ​រូប កាលពីអតីតកាល៖

មេដឹកនាំផ្តាច់ការ ទី១ គឺ លោក សាដដាម ហ៊ូសេន (Saddam Hussein) បានឡើងកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតីទី ៥ របស់ប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ ដោយរដ្ឋប្រហារបង្ហូរឈាមមួយ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៦៨។ ក្នុងរយៈកាលនៃការក្ដាប់អំណាចជាង ២៤ឆ្នាំ(១៩៧៩-២០០៣) ប្រជាជនស្លូតត្រង់ជាច្រើន ត្រូវបានគេសម្លាប់ដោយឥតមូលហេតុ ដោយ​ភាគច្រើនជនទាំងនោះគឺមាននិន្នាការប្រឆាំងរបបដឹកនាំរបស់លោក។ ក្រោយមកនៅឆ្នាំ ២០០៣ សាដដាម ហ៊ូនសេន​ ត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងប្រហារជីវិតដោយព្យួរក។

ហើយមេដឹកនាំទី២ ដែឡគេឱ្យឈ្មោះថា ផ្តាច់ការដែរនោះ គឺ លោក ម៊ូអាម៉ារ កាដាហ្វី (Muammar Gaddafi) បានឡើងកាន់អំណាចដោយរដ្ឋប្រហារទម្លាក់ស្ដេចនៃប្រទេសលីបី ក្នុងឆ្នាំ ១៩៦៩។ កាដាហ្វី បានក្លាយជាមេដឹកនាំផ្ដាច់ការលំដាប់ទី ៤ លើពិភពលោកដោយបានក្ដាប់អំណាច ៤២ ឆ្នាំ ។ ក្នុងរយៈពេល នៃការបំពេញមុខងារនេះ អំពើពុករលួយ បានរីករាល ចាក់ឬសក្នុងសង្គមលីបី ដោយ​មានទាំង​ការជ្រែតជ្រែកកិច្ចការយោធា និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ដែល​បានដុតកំដៅឲ្យមានការតវ៉ាប្រឆាំងកាន់តែខ្លាំង ក្នុងកំឡុងពេល«បដិវត្តពណ៌» (Arab Spring)។ ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពបែបនេះ «បុរសខ្លាំងហ្កា​ដាហ្វី» បានបង្ខំចិត្តបោះបង់អំណាច រត់គេចខ្លួនបាត់ស្រមោល។ តែទោះបីគេចយ៉ាងណា​ក៏មិនរួចដែរ នៅទីបំផុត លោកត្រូវបានស្លាប់ដោយគ្រាប់កាំភ្លើងប្រជាជនរបស់ខ្លួន នៅថ្ងៃទី ២០ តុលា ឆ្នាំ ២០១១។

បើពិនិត្យលើកករណីការដឹកនាំរបស់ជនផ្ដាច់ការទាំងពីរ គេអាចឃើញថា របៀបនៃការឈោងចាប់យកអំណាច គឺមិនបាន ស្របទៅតាមគោលការណ៍លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឡើយ គឺបានមកដោយសារការបង្ហូរឈាម។ ហើយចុងក្រោយពួកគេ ត្រូវបានមហាជនទាញទម្លាក់ចេញពីតំណែង ជាមួយ​​ការ​ស្លាប់​យ៉ាងអាណោចអាធម័។

ជារួមកវិញ មេដឹកនាំផ្ដាច់ការ តែងតែអះអាងប្រាប់ពលរដ្ឋថា មានតែខ្លួនទេ ដែលអាចកាន់ចង្កូតនាវានាំវាសនាប្រទេសជាតិឆ្ពោះទៅមុខបាន ហើយបើអត់ពីខ្លួនទៅ ប្រទេសមុខជា កើតសង្គ្រាម កើតការចលាចលនានា ឬកើតកលយុគ ពេញស្រុកជាក់ជាមិនខាន។ ទោះបីជាមេដឹកនាំផ្តាច់ការចូលចិត្តគំរាម និងសម្លុតយ៉ាងណាក៏ដោយ​ ក៏អ្នកវិភាគ យល់ឃើញថា មានតែបោះឆ្នោតតែមួយគត់ ដែលអាចនាំប្រទេសមួយឆ្ពោះទៅប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ មិនមានរបៀបដឹកនាំបែបផ្តាច់ការ ហើយពលរដ្ឋតែងតែសាទរចំពោះការនាំដឹកនាំបែបប្រជាធិបតេយ្យ៕